05.01.2020
Av. Melis DULKADİR
Bilindiği üzere; COVID-19 virüsü önleme tedbirleri kapsamında; Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 25 Mart 2020 tarihinde kabul edilen 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun mükerrer 31080 sayılı ve 26 Mart 2020 tarihli ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. İlgili Kanun’un Geçici 1. Maddesi şu şekildedir.
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Covid-19 salgın hastalığının ülkemizde görülmüş olması sebebiyle yargı alanındaki hak kayıplarının önlenmesi amacıyla;
- a) Dava açma, icra takibi başlatma, başvuru, şikâyet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı süreleri, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de dâhil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin tüm süreler; 6/1/1982tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu, 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile usul hükmü içeren diğer kanunlarda taraflar bakımından belirlenen süreler ve bu kapsamda hâkim tarafından tayin edilen süreler ile arabuluculuk ve uzlaştırma kurumlarındaki süreler 13/3/2020 (bu tarih dâhil) tarihinden …. itibaren30/4/2020 (bu tarih dâhil) tarihine kadar durur. Bu süreler, durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden itibaren işlemeye başlar. Durma süresinin başladığı tarih itibarıyla, bitimine on beş gün ve daha az kalmış olan süreler, durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden başlamak üzere on beş gün uzamış sayılır. Salgının devam etmesi halinde Cumhurbaş,kanı durma süresini altı ayı geçmemek üzere bir kez uzatabilir ve bu döneme ilişkin kapsamı daraltabilir. Bu kararlar Resmî Gazete’de yayımlanır.
Akabinde 30.04.2020 tarihli 31114 sayılı Yargı Alanındaki Hak Kayıplarının Önlenmesi Amacıyla Getirilen Durma Süresinin Uzatılmasına Dair Kararın yürürlüğe konulması ile 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun Geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrasında düzenlenen hakkın kullanımına ilişkin tüm sürelerin durma süresi 01/05/2020 tarihinden 15/06/2020 tarihine kadar uzatıldı.İlgili kanun hükmü şu şekildedir.
Öncelikle; ibraz süresi 13.03.2020 tarihinde başlayan veya daha önceki bir tarihte başlamış olup da 13.03.2020 tarihinde henüz sona ermemiş olan çekler 7226 sayılı Kanun’un Geçici 1. Maddesi kapsamındadır.
Geçici 1. Madde’nin kapsamındaki çeklerden ibraz süresi 10 gün olanların (TTK m. 796/1) 13.03.2020 tarihi itibariyle ibraz süresinin bitmesine ne kadar süre kalmış olursa olsun ibraz süreleri 15.06.2020 tarihinden itibaren 15 gün uzatılmıştır. Zira, 7226 sayılı Kanun Geçici 1. Maddesi uyarınca “Durma süresinin başladığı tarih itibarıyla, bitimine on beş gün ve daha az kalmış olan süreler, durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden başlamak üzere on beş gün uzamış sayılır”. Örneğin, durma süresinin başlangıcı olan 13.03.2020 tarihi, ibraz süresi 10 gün olan bir çekin ibraz süresinin 9. günü ise bu çekin ibraz süresi (10 günlük ibraz süresinin bitimine bir gün kalmış olmasına rağmen) 15.06.2020 tarihinden itibaren 15 gün uzatılmış olmaktadır. Aynı şekilde ibraz süresi 10 gün olan bir çekin ibraz süresinin ilk günü 13.03.2020 olsa bile ibraz süresi 15.06.2020 tarihinden itibaren 15 gün uzatılmıştır. Her iki ihtimalde de çek, 15.05.2020 tarihine kadar (bu tarih dahil) ibraz edilebilecek, ibrazın hukuki sonuçları doğacaktır.
İbraz süreleri bir ay ve üç ay olan çekler (TTK m. 796/2) için ise bir ayrım yapılması gerekmektedir. Durma süresinin başladığı 13.03.2020 tarihi itibariyle ibraz süresinin bitimine on beş gün veya daha az kalan çekler için ibraz süresi 15.06.2020 tarihinden itibaren 15 gün uzamıştır. Bu ihtimalde yukarıda ifade ettiğimize paralel olarak ibraz süresi, 30.06.2020 tarihine kadar devam etmektedir. Buna karşın bu çeklerin 13.03.2020 tarihi itibariyle ibraz sürelerinin bitmesine on beş günden daha fazla bir süre varsa, bu durumda sürenin işlemesi duracak ve ibraz süresi 15.06.2020 tarihinden itibaren tekrar kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır. Dolayısıyla ibraz süresi bir ay ve 3 ay olan çeklerin 15.06.2020 tarihinden sonra ibraz edilmeleri halinde ibraz sürelerinin dolup dolmadığı, çekin ibraz edildiği muhatap banka tarafından bu esaslar çerçevesinde yapılacak hesaplama ile tespit edilecektir.
Kanaatimizce; çek ibraz süresi 10 gün olan çekler için13/03/2020 tarihinden itibaren 15/06/2020 tarihine kadar ibraz süresi durdurulmuş olduğundan, bu tarihler arasında ibraz edilmeyen/edilemeyen çekler 15/06/2020 tarihinden başlayarak 30/06/2020 tarihine kadar ibraz edilebilecek olup alacaklının hak kaybı olmayacaktır. İbraz süresinin durdurulması, ödeme/karşılıksızlık kaşesi şerhi işlemleri, banka sorumluluk bedelinin ödenmesi işlemlerine engel olmayıp süresinde ibraz edilemeyen çekler bakımından alacaklının hak kaybına uğraması engellenmiştir.Halen çek ibraz ve ödeme/karşılıksızlık kaşesi şerhi işlemleri yapılmaya devam etmektedir. İbrazın durdurulması, ödeme/karşılıksızlık kaşesi şerhi işlemlerine engel olmadığı gibi banka sorumluluk bedelinin ödenmesine de engel değildir.
