29.05.2020
Av. Deniz ZENGİN
İş hukuku bağlamında ‘ibraname’ işçinin işten ayrılırken ücret, fazla çalışma, yıllık ücretli izin alacağı, ihbar ve kıdem tazminatı vb. alacaklarını aldığına, başka alacağının kalmadığına ilişkin imzalayarak işverene verdiği belgeyi ifade etmektedir. İbranamenin geçerli olabilmesi için bazı şartların mevcut olması gerekmektedir.
İbranamenin geçerlilik koşulları Türk Borçlar Kanunu 420. Maddesinde düzenlenmiştir.
MADDE 420- Hizmet sözleşmelerine sadece işçi aleyhine konulan ceza koşulu geçersizdir.
İşçinin işverenden alacağına ilişkin ibra sözleşmesinin yazılı olması, ibra tarihi itibarıyla sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmiş bulunması, ibra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi, ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şarttır. Bu unsurları taşımayan ibra sözleşmeleri veya ibraname kesin olarak hükümsüzdür.
Hakkın gerçek tutarda ödendiğini ihtiva etmeyen ibra sözleşmeleri veya ibra beyanını muhtevi diğer ödeme belgeleri, içerdikleri miktarla sınırlı olarak makbuz hükmündedir. Bu hâlde dahi, ödemelerin banka aracılığıyla yapılmış olması zorunludur.
İkinci ve üçüncü fıkra hükümleri, destekten yoksun kalanlar ile işçinin diğer yakınlarının isteyebilecekleri dâhil, hizmet sözleşmesinden doğan bütün tazminat alacaklarına da uygulanır.
Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 28/01/2015 Tarih Ve 15414/758 sayılı kararında “işçinin işverenden alacağına ilişkin ibra sözleşmesinin yazılı olması, ibra tarihi itibariyle sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmiş bulunması, ibra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi, ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şarttır. Bu unsurları taşımayan ibra sözleşmeleri ve ibraname kesin olarak hükümsüzdür. Hakkın gerçek tutarda ödendiğini ihtiva etmeyen ibra sözleşmeleri veya ibra beyanını muhtevi diğer ödeme belgeleri, içerdikleri miktarla sınırlı olarak makbuz hükmündedir. Bu halde dahi, ödemelerin banka aracılığıyla yapılmış olması gerekir.” Şeklinde belirtilmiştir.
Yani ibraname söz konusu şartları taşımadığı takdirde geçersiz olacağı gibi iş ilişkisi sürerken düzenlenen ibra sözleşmesi de geçersiz olacaktır. Bu gibi durumlarda şayet işçilik alacakları eksik ödenerek bir ibraname düzenlenmişse eksik ödenen işçilik alacaklarının talep edilmesi mümkündür.
Ayrıca Yargıtay yerleşik içtihatlarında, işçinin imzaladığı ibranamede bazı haklar açısından ihtirazı kayıt koyması halinde ihtirazı kayıt koyduğu alacaklar açısından ibranamenin geçerli olmayacağına yer verilmiştir. Yani işçi, ibranameyi imzalarken ihtirazı kayıt koyduğu hususları daha sonra dava konusu yapabilecek ve talepte bulunabilecektir.
