15.08.2020
Av. Deniz ZENGİN
Limited Şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulmakla birlikte belirli bir esas sermayeye sahiptir. Söz konusu sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşmaktadır.
Limited şirketlerde esas sermaye payının devri mümkün olmakla birlikte pay devri sıkı şekil şartlarına tabi tutulmuştur. Türk Ticaret Kanunu 595. Maddesinde esas sermaye payının devri düzenlenmiş olup söz konusu hükümde pay devrine ilişkin koşullara da detaylı olarak yer verilmiştir. Öncelikle Limited şirketlerde devir için taraflar arasında düzenlenmiş yazılı bir devir sözleşmesi bulunmalıdır ve bu sözleşme noterce onaylanmalıdır. Noter tarafından onaylanmamış olan devir sözleşmeleri geçersizdir.
Türk Ticaret Kanunu, devir sözleşmesinde, ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerinin, rekabet yasağı ağırlaştırılmış ya da tüm ortakları kapsayacak şekilde genişletilmişse bu hususun, önerilmeye muhatap olma, ön alım, geri alım ve alım haklarının ve sözleşme cezasına ilişkin koşulların yer alması gerektiğini düzenlemiştir.
Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse, esas sermaye payının devri için ortaklar genel kurulunun onayı şarttır. Türk Ticaret Kanunu’na göre genel kurula başvurulmasından itibaren üç ay içerisinde genel kurul devri reddetmediği takdirde devir onaylanmış sayılacaktır.
Pay devrinin ortaklar genel kurulunda onaylanması halinde bir sonraki adım ticaret siciline tescildir. Şirket müdürlerinin, devrin genel kurulda onaylanmasından itibaren 30 gün içerisinde tescil için ticaret siciline başvurması gerekmektedir. Pay devrinin ticaret siciline işlenmesi kurucu değil, açıklayıcı bir işlemdir. Ticaret Sicil Memuru, yukarıda belirtmiş olduğumuz kanuni unsurların bulunduğunu tespit ettiği takdirde devri ticaret siciline işler. Söz konusu tescil devrin üçüncü kişilere bildirilmesini sağlamaktadır.
Pay devrinin ticari defterlere işlenmesi de kurucu bir işlem niteliğinde değildir. Şirketlerin gerçekleştirmiş oldukları işlemleri ticari defter ve kayıtlarına işlemesi işlemlerin, hesap ve kitapların şeffaf olmasını ve güveni sağlamaktadır. Şayet pay devri şirket ticari defterlerine işlenmemiş ise bu durum pay devrinin geçersizliğine sebebiyet vermez. Pay devri, genel kurulun onayı ile geçerli hale gelecektir.
Şirket sözleşmesinde devir yasaklanmış veya genel kurul pay devrine onay vermeyi reddetmiş ise, ortağın haklı sebeple şirketten çıkma hakkı saklı kalacaktır. Payını devretmek isteyen ortak, ortaklıkta kalmasını engelleyici haklı sebepleri bulunduğunu ileri sürerek dava açmalıdır. Türk Ticaret Kanunu’nda bu husus 638/2. Maddesinde “Her ortak, haklı sebeplerin varlığında şirketten çıkmasına karar verilmesi için dava açabilir. Mahkeme istem üzerine, dava süresince, davacının ortaklıktan doğan hak ve borçlarından bazılarının veya tümünün dondurulmasına veya davacı ortağın durumunun teminat altına alınması amacıyla diğer önlemlere karar verebilir.” Şeklinde düzenlenmiştir.
Ayrıca Türk Ticaret Kanunu 596. Maddesinde düzenlendiği üzere “Esas sermaye payının, miras, eşler arasındaki mal rejimine ilişkin hükümler veya icra yoluyla geçmesi hâllerinde, tüm haklar ve borçlar, genel kurulun onayına gerek olmaksızın, esas sermaye payını iktisap eden kişiye geçer.
Şirket, iktisabın öğrenilmesinden itibaren üç ay içinde esas sermaye payının geçtiği kişiyi onaylamayı reddedebilir. Bunun için, şirketin, payları kendi veya ortağı ya da kendisi tarafından gösterilen üçüncü bir kişi hesabına, gerçek değeri üzerinden devralmayı, payın geçtiği kişiye önermesi şarttır.
Red kararı, devrin gerçekleştiği günden itibaren geçerli olmak üzere geriye etkilidir. Red, bu konudaki kararın verilmesine kadar geçen süre içinde alınan genel kurul kararlarının geçerliliğini etkilemez.
Şirket, üç ay içinde esas sermaye payının geçişini açıkça ve yazılı olarak reddetmemişse onayını vermiş sayılır.” 596. Madde pay iktisabı için genel kurul onayı gerekliliğinin istisnasını oluşturmaktadır.
